Kan je tl-lampen zomaar vervangen door leds?

Je vindt tl-buizen vooral veel in kelders en garages.  Soms ook in badkamers en keukens. Maar ze krijgen hoe langer hoe meer concurrentie van led-buizen. Op het eerste zicht lijkt dat een eenvoudige manier om energie te besparen, waardoor je de meerprijs van de leds snel terugverdient. De vraag is alleen of leds wel een volwaardig alternatief zijn.

Andere lichtbron

Er zijn nogal wat led-buizen op de markt, die je kan gebruiken in tl-armaturen. Uiterlijk zie vaak weinig verschillen. Maar eigenlijk zijn het totaal andere lichtbronnen. Het begrip “tl-lamp” is een populaire benaming voor fluorescentielamp, een lamp die aan de binnenkant bedekt is met een fluorescerende stof en gevuld is met een edelgas. Ook spaarlampen zijn fluorescentielampen.

Leds zijn diodes die elektrische energie rechtstreeks omzetten in licht. In de meeste gevallen gaat het om chips, die afgesloten zijn met een lens. Niet alleen het werkingsprincipe verschilt dus, ook de manier waarop leds het licht verspreiden is anders. Afhankelijk van de lens hebben ze een bepaald stralingspatroon. Tl-lampen daarentegen stralen het licht uit naar alle richtingen.

Ander lichteffect

Armaturen die specifiek ontworpen zijn voor tl-lampen houden rekening met het stralingspatroon. In sommige gevallen is een reflector ingebouwd, om het licht te bundelen. In andere gevallen is de lamp zo gepositioneerd dat het licht ongehinderd in alle richtingen straalt.

Een led-buis geeft een ander effect. Recht onder de lamp is er meer licht, maar het verlichte gebied is smaller. En de spiegeloptiek heeft met leds weinig nut. De meeste led-buizen geven bovendien minder licht dan tl-buizen. Een T8 tl-lamp levert ongeveer 3.300 lumen. Voor een gelijkaardige led-buis is dat 1.000 tot 2.700 lumen.

Aandachtspunten

• Hou rekening met het voorschakelapparaat. Een led-buis heeft in tegenstelling tot een tl-buis geen apart voorschakelapparaat. Bij de led-versie maakt dit deel uit van de buis zelf. Als je de tl-lamp vervangt, verliest het originele voorschakelapparaat dus zijn functie maar blijft het wel zitten en neemt het nog altijd energie op.
• Voorkom een stroboscopisch effect. Sommige led-buizen gaan aan en uit op het ritme van de spanning. Die flikkering is niet altijd waarneembaar maar wel kan leiden tot concentratieproblemen of hoofdpijn. Tracht in de winkel een paar led-buizen te filmen. Hoe meer rollende lijnen in beeld, hoe erger het stroboscopisch effect.
• Vermijd gesloten armaturen. Tl-lampen worden effciënter als de armatuur wat opwarmt. Om die reden zit er geen koeling in. Bij leds zorgt de warmte juist wel voor een lager rendement. Het gebrek aan koeling is in dit geval een nadeel. Vooral in gesloten armaturen kan de temperatuur oplopen.

Conclusie

Je kan een tl-lamp in veel gevallen vervangen door een led-buis. Maar dat is lang niet altijd zo. En de vraag is of het wel een verbetering is. Anderzijds hebben leds heel wat voordelen zoals een langere levensduur en een lager energiegebruik. Bestel in elk geval niet zomaar led-buizen maar vraag een vakman naar het lichteffect en of de leds in kwestie wel geschikt zijn om te gebruiken in jouw armatuur. Immers niet alle voorschakelapparaten zijn compatibel met alle led-buizen.